تئاتر ایران در کشمکش ولنگاری فرهنگی/تصاویر

تئاتر و عرصه هنرهای نمایشی طی سالیان گذشته با حاشیه های فراوانی روبرو بوده است. حواشی بسیار زیادی که به دلیل نبود نظارت و برنامه ریزی مناسب فرهنگی به شکلی افسار گسیخته ادامه دارد.

مشکلات روز تئاتر از جمله ورود تهیه کنندگان غیر تئاتری به عرصه هنرهای نمایشی باعث شده تا وضعیت نمایش کشور به نوعی از دست اهالی تئاتر خارج شده و به دست دلالان سپرده شود. این حضور افراد غیر تئاتری به تئاتر، هنر نمایش را از یک منظر والا و قابل تامل به کالایی بفروش مبدل کرده است.

مرکز هنرهای نمایشی بعد از برداشتن چتر حمایتی خود از گروه های تئاتری آنها را ناگزیر به سمت تهیه کنندگان غیر تئاتری سوق داده است. بدون شک نبود حمایت های مالی و معنوی از گروه های تئاتری باعث شده تا چرخه نظارت و ارزیابی در تولیدات تئاتری نیز کمرنگ شود.

***حرف رکیک می‌زنند تا مخاطب تئاتری جذب کنند

کریم اکبری مبارکه نویسنده، بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر ایران درخصوص وضعیت فعلی هنر نمایش و برخی آثار روی صحنه تئاتر کشور گفت: حضور در تئاتر امروز برای من بسیار سخت شده زیرا اینگونه نمایش را نمی‌فهمم. با مشاهده بسیاری از آثار نمایشی به واقع آزار می‌بینم و همه چیز برای من رنگ می‌بازد.

بازیگر نقش ابن ملجم در سریال “امام علی (ع)” در همین راستا افزود: در بسیاری از آثار نمایشی حرف های زشت و رکیک می زنند و شوخی های مبتذل می کنند تا تماشاگر جذب شود. این تولید کنندگان نمایش وظیفه هنرمند را به کلی فراموش کرده‌اند و برای فروختن به هر کاری دست می زنند. همه فراموش کرده‌اند که این هدف هنر نبوده و نیست و من به همین دلیل دیگر در این فضا نمی توانم کاری انجام دهم.

از جمله مسائل و حاشیه های مورد شکایت بسیاری از هنرمندان نیز هست، مسائل اخلاقی و بعضا مصادیق ترویج  بی بند و باری و ابتذال روی صحنه های تئاتر است، به طوری که طی این سال‌ها تئاتر کمدی به سمت شوخی های جنسی، الفاظ رکیک و رفتارهای نامناسب رفته است.

در این کارزار بساز و بفروش های تئاتر، کارگردانان به طمع فروش بیشتر و با تبعیت از تب گیشه و فشار تهیه کننده در آثارشان برای خنداندن مخاطبان از هیچ اقدامی فروگذار نیستند و در بسیاری موارد تئاتر لحظاتی فارغ از داستان اصلی نمایشنامه به شوخی و لنترانی بیش از حد کاراکترها می پردازد.

***برخی کارگردانان تئاتر برای جلب مخاطب از هرکاری دریغ نمی‌کنند

میکائیل شهرستانی بازیگر سریال معمای شاه که سالها مدرس تئاتر است در راستای وجود ابتذال در تئاتر گفت: تئاتر به مسیر بدی افتاده و برخی از کارگردانان کاملاً به سبک و سیاق فیلم‌های بفروش برای جلب مخاطب از هرکاری دریغ نمی‌کنند. کار به جایی رسیده که استفاده از الفاظ رکیک و هر نوع شوخی مبتذلی را عادی جلوه می‌دهند.

از سویی مساله پوشش و حجاب بازیگران طی چند سال اخیر نیز وضعیت چندان مناسبی ندارد و شکلی ناخوشایند به خود گرفته است. پوشش های نامتعارف نسبت به  عرف جامعه در سالن های تئاتر به حدی افزایش پیدا کرده است که در بسیاری از مواقع تماشاگر از نگاه کردن به بازیگران زن شرم می کند.

در این میان که سالن های خصوصی و دولتی تئاتر تنها و تنها به پول و گیشه فکر می کنند نسل جوان و با انگیزه تئاتر که بیشتر به تامل و تفکر می اندیشد واپس زده شده و مجبور به اجرای آثار خود در سالن های کوچک و کم کیفیت می شود. اتفاقی که در هر اجرا به ضرر گروه انجامیده و در انتها به نابودی گروه و تمام آینده تئاتری منجر می شود.

***قرار تئاتر این نیست که به هر قیمتی بفروشد

اکبر زنجانپور بازیگر نقش فضل‌ابن‌سهل در سریال “ولایت عشق” نیز  درباره اتفاقات حاضر در آثار این روزهای هنر نمایش گفت: فروختن و فروش اصلاً وظیفه تئاتر نیست.قرار تئاتر این نیست که به هر قیمتی بفروشد. تماشاگر تئاتر حق دارد حتی در حین اجرا به تئاتر اعتراض کند اما این تبلیغات و هیاهو‌ها قدرت نقد و انتقاد را از مخاطب تئاتر گرفته است. این مساله بفروش بودن تئاتر را نابود کرده است. وظیفه تئاتر روشن‌گری و انسان سازی است نه فروش آن هم به قیمت از دست دادن همه چیز.

حال باید دید مسئولین فرهنگی و به ویژه مسئولین مرکز هنرهای نمایشی و خانه تئاتر که رابطه صمیمانه‌ای با اهالی تئاتر ندارند تا کی می خواهند به اقدامات ویترینی خود مثل جشن‌ها بپردازند و مسائل و حاشیه های مختلف تئاتر روز کشور را نادیده بگیرند. مسئولینی که در مواقع عضوگیری و انتخاب هیات مدیره صنفشان خط اول می ایستند اما در ادامه سال کاری تنها به جلسات بی قوت خود ادامه می دهند. جلساتی که نه تنها گامی برای تئاتر رو به جلو بر نمی دارد بلکه به مسیر انحرافی این هنر دامن می زند.