نفخ معده را با این راه کارها مهار کنید
نفخ معده به طور کلی سه دلیل شایع دارد. یا مربوط به نوع غذای خورده شده و شیوه و ترتیب غذا خوردن است یا مربوط به ضعف حرارت غریزی (گرمای بنیادی) معده است و یا این که به تجمع نابجای برخی اخلاط در معده مربوط می شود. در برخی حالات نیز بیش از یک سبب در پیدایش نفخ معده دخالت دارند.
علل بروز نفخ معده
همان طور که گفته شد نفخ معده به سه دلیل عمده روی می دهد.
الف) عوامل غذایی
هر یک از ویژگی های زیر می تواند سبب ایجاد نفخ معده شود.
۱- غذایی که نفاخ باشد در این حالت غذا دارای رطوبتی است که جز جوهر غذا قرار نگرفته است. ولی این رطوبت قابل مشاهده نیست و رطوبت فضلیه نام دارد غذاهایی مانند عدس، لوبیا، باقلا و نخود نفاخ هستند.
۲- غذایی که مقدارآن زیاد باشد.
۳- غذاهایی که رطوبت زیادی دارند که با عصاره گیری این رطوبت به وضوح دیده می شود و از این نظر با رطوبت فضلیه تفاوت دارد خیار، سیب، گلابی، انگور، انجیر، کدو این گونه هستند.
۴- خوراک زهک به معنای بدبو یا دارای بوی ماهی (فاسد) یا بوی نمس( بوی روغن خراب) است. علت ایجاد نفخ معده در این مورد این است که طبیعت بدن از چنین غذایی نفرت داشته و به هضم آن نمی پردازد در نتیجه دچار فساد خواهد شد.
ب) عوامل غیر غذایی
عوامل غیر غذایی موثر بر ایجاد نفخ معده را می توان شامل موارد ذیل دانست.
۱- اجتماع یک یا چند خلط از اخلاط چهارگانه
خلط (ماده) بلغم یا سودا یا صفرای محیه (صفرای مخلوط با بلغم ) می تواند موجب اختلال در عمل هضم معده گردد. در این حالت فعالیت معده صرف دفع این اخلاط خواهد شد و در نتیجه حرارت لازم برای عمل هضم کاهش خواهد یافت و همان طور که گفته شد کاهش حرارت معده موجب ایجاد نفخ خواهد شد.
۲- نوشیدن آب سرد زیاده روی غذا یا فعالیت جسمانی بعد غذا، موجب کاهش حرارت پایه لازم برای عمل هضم معدی می شود.
۳- خوردن ماده ای که مزاج گرم داشته باشد چه دارو باشد چه غذا در صورت وجود ماده ای سرد و تر در معده می تواند با تبخیر آن موجب ایجاد نفخ گردد . باید توجه داشت که بیشترین خلط موجود در معده یا تولید شده در آن بلغم است که خود ماده ای سرد و تر می باشد.
۴- خالی بودن شکم از غذا در برخی از موارد نیز سبب نفخ معده می گردد و این در صورتی است که در لوله گوارشی رطوبتی از نوع بلغم زجاجی وجود داشته باشد. چرا که در این حالت طبیعت بدن، به جای غذا به تحلیل این رطوبت می پردازد.
۵- سرمای محیط با کاهش حرارت بدنی می تواند عمل هضم را دچار نقصان نموده و سبب ایجاد نفخ معده شود.
ج) رطوبت زائد در معده
از علل ایجاد رطوبت معده می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- ورزش نکردن
۲- خواب بیش از مقدارلازم بر حسب مزاج ذاتی
۳- پرخوری و خوردن مایعات همراه با غذا
۴- هوای مرطوب
۵- حمام بیش از حد و به خصوص حمام بعد از خوردن غذا
کنترل نفخ معده
اگر نفخ فقط به سبب نوع و شیوه غذاخوردن باشد در اکثر موارد با اصلاح تغذیه و رفتار تغذیه ای برطرف می شود اما در مورد نفخ هایی که مربوط به ضعف معده یا تجمع مواد نابجا هستند، توصیه عمومی و همگانی برای درمان وجود ندارد. در ادامه به توصیه های غذایی که در طب سنتی وارد شده است، اشاراتی خواهیم داشت.
* بهترین غذا برای درمان نفخ شکم مصرف «نخودآب» با ادویه دارچین و زعفران است. به این ترتیب که مقدار دلخواه نخود را با آب پخته و به آن ادویه اضافه کرده و مصرف کنند البته نخودآب را با مقداری گوشت نیز می توان پُخت.
* گرم نگه داشتن شکم نیز از راه های بهبود نفخ است. به این ترتیب که این افراد شکم خود را با کیسه محتوی ارزن یا نمک یا سبوس گرم کنند به نحوی که کیسه محتوی این مواد را در جای گرم مانند فر یا مایکروفر قرار دهند، ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت روی شکم خود قرار داده تا معده گرم شود.
* نوشیدن مایعات گازدار با غذا، شیره معده را رقیق و سرد کرده و هضم غذا را به تاخیر می اندازد و سبب ایجاد نفخ می شود.
* بهتر است که برای رفع عطش خود هنگام غذا خوردن از ماست و میوه های ترش استفاده کنید.
* استفاده از آویشن روی غذا ها از نفخ جلوگیری می کند. لوبیا و عدس را می توان با کمی گلپر میل نمود که هم خوشمزه بوده و هم نفخ آن را می گیرد. به برخی غذا ها نیز زیره اضافه می کنند تا نفخ آن گرفته شود.
* از راه های رفع اختلالات گوارشی به خصوص نفخ معده می توان به مصرف برخی گیاهان دارویی و سنتی مثل زیره، رازیانه، گلپر، هل و آویشن اشاره کرد.
* مصرف زنجبیل نیز به دلیل خاصیت ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی برای علاج دردهای معده موثر است. البته نباید فراموش کرد که مصرف زنجبیل برای افرادی که فشارخون بالا دارند خطرناک است.
* نعناع را هم می توان به صورت خشک شده در ماست و دوغ یا به صورت شربت با غذا میل کرد چون به کاهش نفخ معده کمک می کند.
* مصرف ریحان، دارچین و هویج هم توصیه می شود.
